Sàn giao dịch tập trung CEX và sàn giao dịch phi tập trung DEX khác nhau như thế nào?

Với lĩnh vực tiền điện tử hiện tại đang bùng nổ, việc phát triển các nền tảng nơi mà các đồng tiền điện tử có thể được giao dịch là rất cần thiết. Các sàn giao dịch đã xuất hiện rất nhanh chóng và dày đặc kể từ khi khái niệm về tiền điện tử xuất hiện. Ở đây, chúng ta sẽ xem xét hai loại sàn giao dịch, tập trung và phi tập trung, và so sánh chúng với các tiêu chí khác nhau.

Sự nổi bật của tài sản tiền điện tử được chứng minh bằng nhận định dưới của một nhân viên JP Morgan:

“Học sinh trung học ngày nay sẽ có hơn 5 năm tương tác với tài sản điện tử ở một số cấp độ trí tuệ, cảm xúc hoặc tài chính trước khi họ nhận được thẻ tín dụng đầu tiên hoặc  hiểu được điểm số tín dụng là gì.”

Những lợi thế của một sàn giao dịch tập trung (CEX)

Tầm quan trọng của một CEX có thể được hiểu từ từ khóa “tập trung”, có nghĩa là được điều chỉnh bởi một tổ chức, một cơ quan xử lý tất cả các hoạt động bên trong của sàn giao dịch. Tin tưởng người khác để xử lý tiền của bạn là một phần quan trọng, và có lẽ nó chính là động lực đằng sau một sàn giao dịch tập trung. CEX có rào cản thấp hơn đối với các nhà đầu tư lần đầu tiên vì nó cho phép mua tài sản điện tử với tiền pháp định (fiat) và rút lại lợi nhuận bằng cách sử dụng tích hợp thanh toán của ngân hàng / nhà cung cấp dịch vụ.
Những lợi thế của sàn giao dịch tập trung có thể biết đến như:

• Không có áp lực đối với khách hàng: Nắm giữ một trăm phần trăm trong việc kiểm soát tiền của bạn thực sự là một điều tốt, nhưng sàn giao dịch tiền điện tử tập trung sẽ có thể giảm bớt áp lực cho khách hàng cảu mình. Một khi bạn hoàn toàn tin tưởng một bên thứ ba hoặc trung gian sử dụng tiền của bạn thì làm việc với một sàn giao dịch tập trung sẽ có thể giúp bạn cảm thấy dễ dàng và thoải mái hơn là tự xoay sở để làm điều đó một mình.
• Khôi phục tài khoản dễ dàng: Đã có nhiều câu chuyện về khách hàng mất hàng trăm nghìn đô la hoặc euro chỉ vì họ mất khóa riêng cho ví cứng của họ. CEX giúp bạn dễ dàng khôi phục quyền truy cập bị mất đối với tài khoản của mình, bởi vì khách hàng đã ủy quyền cho sàn tập trung toàn quyền truy cập vào tài khoản của họ. Nếu tất cả các khách hàng cần lấy lại quyền truy cập vào tài khoản của mình, sàn tập trung chỉ cần thực hiện một nhiệm vụ đơn giản đó là xác minh danh tính khách hàng và cấp quyền truy cập.
• Sử dụng các đồng tiền pháp định đáng tin cậy : đô la, euro và bảng Anh là một vài trong số các loại tiền pháp định được chấp nhận rộng rãi nhất. Một sàn giao dịch tập trung tốt sẽ phải cung cấp cho bạn khả năng giao dịch đối với các đồng tiền này, cùng với những loại khác nếu điều này khả thi đối với họ. Một điều cần lưu ý là không phải tất cả các sàn tập trung đều cho phép đổi crypto sang tiền pháp định hoặc là ngược lại. Chỉ có một sốCEX phổ biến cung cấp loại hình này đó là Coinbase, Robinhood và Gemini.
• Tính thanh khoản: Các sàn giao dịch tập trung làm giảm bớt sự ma sát liên quan đến giao dịch bằng cách cung cấp tính thanh khoản và sự tiện lợi. Các ví dụ được đề cập ở trên (Coinbase, Gemini) là những sàn giao dịch tập trung rất tốt mang đến sự ổn định cao cho tỷ giá hối đoái, bên cạnh đó, khối lượng giao dịch tăng lên trên sàn giao dịch luôn là một chỉ báo tốt về sự ổn định, điều mà các sàn giao dịch tập trung dường như đang làm rất tốt.

Sự cần thiết của sàn giao dịch phi tập trung (DEX)

Mặc dù CEX đáp ứng nhu cầu của một lượng lớn khách hàng, nhưng vẫn tồn tại những lỗ hổng và hạn chế rõ ràng trong chính khái niệm của nó. Các mối quan tâm về nặc danh, hack, các vấn đề bảo mật và các yếu tố khác khiến chúng ta tin rằng nhu cầu về DEX là lớn hơn nhiều, và có lẽ nó phù hợp hơn với ý tưởng về tiền điện tử so với trước đây.

 

 

 

Một điều quan trọng cần lưu ý ở đây là DEX dành cho các nhà giao dịch dày dạn kinh nghiệm vừa muốn ẩn danh vừa không thích các khoản phí phải trả cho CEX, hoặc cho những người dùng không thể chuyển đổi tài sản của họ sang tiền pháp định trong DEX hoặc có thể mua chúng ngược lại.

A. Những vấn đề về bảo mật

Không có sàn giao dịch nào là miễn dịch với hack. Theo thống kê, cứ 16 bitcoin thì có 1 bitcoin bị mất và/hoặc bị đánh cắp, điều này đã cho thấy tính chất nghiệm trọng của các vấn đề bảo mật mà các sàn tập trung phải đối mặt. Các cuộc tấn công gần đây vào Mt.Gox và Bitfinex đã khiến chúng ta tin rằng những sàn giao dịch hoạt động dựa trên một máy tính lớn ở trung tâm có thể trở thành mồi ngon cho tin tặc. Hàng triệu đô la trong bitcoin bị mất chỉ bởi do Bitfinex và Mt. Gox bị hack, điều này cho thấy trong một nghĩa nào đó, việc tin tặc hack dễ dàng là do bản chất tập trung của các sàn giao dịch. Chỉ cần hack vào nền tảng trung tâm là bạn có thể tiếp cận dữ liệu và tiền bạc hàng trăm ngàn đô la.

B. Những vấn đề về quyền riêng tư

Khi bạn quyết định hoạt động trên một sàn giao dịch tập trung, quyền riêng tư của bạn bị giới hạn, vì bạn phải cung cấp các chi tiết liên quan như số tài khoản ngân hàng, chi tiết thẻ và dữ liệu cá nhân khác. Ngoài ra, với cách mà các sàn tập trung này hoạt động thì việc theo dõi và lần theo các giao dịch là vô cùng dễ dàng do tính chất tập trung. Đây là một điểm yếu chí tử của sàn tập trung khi nói đến dữ liệu và thông tin cá nhân của khách hàng.

C. Vấn đề về bản chất tập trung.

Có thể cho rằng một trong những hạn chế lớn nhất với CEX là thực tế là chúng có  bản chất quyền lực tập trung. Điều này khác với ý tưởng rất cơ bản đằng sau các công nghệ như blockchain và các loại tiền tệ như bitcoin. Tiền điện tử ra đời nhằm loại bỏ ý đi việc phải tin tưởng và giao người khác sử dụng và vận hành đồng tiền của bạn và CEX thì lại làm điều đó. Các quy định, thuế, quyền riêng tư, bảo mật … tất cả những vấn đề này tồn tại trong CEX mà đánh bại đi mục đích ban đầu của tiền điện tử và blockchain.

DEX đã giải quyết các vấn đề trên như thế nào?

DEX cố gắng tạo ra những giao dịch phi tập trung. Họ cố gắng đối phó với tất cả các nhược điểm của CEXs, và giữ đúng với ý thức hệ của blockchain và crypto đó là độc lập với bất kỳ  bên thứ ba nào. Tất cả hệ thống đều được vận hành trên các điểm phân cấp nên không có nguy cơ có thể hack toàn bộ mạng chỉ với một lần truy cập. Đây là một trong những tính năng bảo mật quan trọng nhất của DEX làm cho việc hack được nó khó khăn hơn nhiều so với CEX.

Bảo mật không còn là một điều xa vời khi giao dịch tại DEX. Bạn không cần hoặc rất ít khi cần sự chấp thuận hoặc bất cứ thông tin nào để tạo tài khoản và bắt đầu giao dịch trên sàn giao dịch phi tập trung. Ngoài ra, khi bạn thực hiện giao dịch, danh tính của bạn chỉ được tiết lộ cho bên đối tác tham gia giao dịch. Vì vậy, các thông tin cá nhân của bạn là do bạn hoàn toàn sử dụng khi bạn giao dịch trên DEX. Không có bất cứ quy định hay yếu tố trung gian đóng một vai trò quan trọng nào có thể ảnh hưởng sâu sắc lên các tính năng đặc trưng của DEX.

Với tất cả các vấn đề liên quan đến CEX dường như được giải quyết bằng DEX, tại sao chúng không được chấp nhận rộng rãi trên toàn cầu?

Các vấn đề chưa được giải quyết với DEX

Có một số vấn đề cơ bản cản trở việc áp dụng hàng loạt các sàn giao dịch phi tập trung. Thứ nhất, do ác đơn hàng được thực hiện trên chuỗi nên khối lượng giao dịch không nhiều. Các chi phí khí phát sinh cho mỗi lần đơn hàng bị hoãn, sửa đổi hoặc hủy bỏ là quá cao. Ngoài ra, nó thường mất băng thông trên mạng và kết quả là khiến blockchain bị quá tải.

Thứ hai, tính thanh khoản của DEX thấp. Đây có lẽ là một trong số ít lợi thế của CEX so với DEX, một phần do sự bất tiện liên quan đến các giao dịch trên các sàn giao dịch phi tập trung. Ngoài ra, các giao dịch cross chain vẫn còn một chặng đường dài trước khi được biết và chấp nhận  trên toàn cầu, vì phải đến tháng 9 năm 2017 giao dịch cross chain đầu tiên mới được thực hiện.

Việc thực thi phần frontend cũng có thể là vấn đề lớn đối với các sàn phi tập trung. Như trường hợp Etherdelta cho thấy thực tế các thợ đào có thể thấy các giao dịch ngay cả trước khi chúng được thêm vào blockchain, từ đó họ có thể làm lợi bằng cách đặt lệnh mua/bán vào blockchain trước những người chơi trên sàn.

Để DEX có thể thành công, toàn bộ thế giới cần hoạt động giống như một mạng lưới trao đổi kết nối với sự chia sẻ tính thanh khoản cũng như các giao dịch hàng ngày cần được thực hiện bằng tài sản điện tử thay vì bằng tiền pháp định. Chỉ có như thế thì mới xóa bỏ hoàn toàn mọi rào cản. Điều quan trọng cần nhớ là nếu hiệu suất của DEX có thể được chia tỷ lệ bằng cách sử dụng giải pháp 2 lớp như giao thức 0x hoặc khái niệm về shared liquidity / order books hoặc zk-snarks và hoán đổi nguyên tử (atomic swap) thì một ngày không xa chúng ta có thể thấy sự khác biệt.

Lời kết

Tóm lại, DEX chắc chắn có khả năng đánh bại CEX ở tất cả các tính năng. Chúng phù hợp với ý tưởng nền tảng của blockchain, tuy nhiên, một số vấn đề cơ bản của DEX lại đang cản trở sự chấp nhận toàn cầu đối với nó. Liệu CEX hay là DEX sẽ chiến thắng trong cuộc chơi này? Tôi nghĩ cũng không bao lâu nữa đâu chúng ta sẽ biết.